Od momentu eskalacji 24 lutego 2022, wojna w Ukrainie destrukcyjnie wpływa na każdy aspekt życia dzieci i rodzin. Od 2 długich lat (w regionie Doniecka i Ługańska już od 2014 roku) dzieci żyją w rzeczywistości, która nigdy nie powinna być częścią dzieciństwa. Zobacz, z jakimi konsekwencjami przyszło im się mierzyć:
1. Zagrożenie życia i zdrowia
Od lutego 2022 w Ukrainie zginęło 579 dzieci, a 1284 zostało rannych. Działania zbrojne oraz ataki rakietowe zagrażają ich życiu każdego dnia, a nawet jeśli ustają, życie dzieci nadal jest narażone. Aż 1/3 kraju pokrywają miny i niewybuchy.
Od początku konfliktu aż 1267 placówek zdrowia zostało uszkodzonych, poważnie ograniczając dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej. Tym samym dzieci są bardziej narażone na groźne dla życia choroby, którym można zapobiegać, a także brak szybkiej pomocy w przypadku nagłych wypadków i urazów.
2. Strach, izolacja, trauma
Wojna destrukcyjnie wpływa na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Poczucie straty, strach, lęk i niepokój towarzyszą im każdego dnia. Uczucia te, w połączeniu z izolacją, utrudniają odczuwanie szczęścia, naukę i codzienne funkcjonowanie.
Dzieci z terenów przyfrontowych w Ukrainie spędziły od 3 do 5 tysięcy godzin w piwnicach i schronach. To nawet 7 miesięcy bez dostępu do światła dziennego i słońca! Połowa dzieci w wieku 13-15 lat ma problemy ze snem, a 1 na 5 wykazuje objawy stresu pourazowego (PTSD).
3. Brak ciągłości w edukacji
3798 placówek edukacyjnych w Ukrainie zostało zbombardowanych lub ostrzelanych, 368 z nich zostało całkowicie zniszczonych. 2321 szkół zamknięto ze względów bezpieczeństwa. W całym kraju aż 40% dzieci nie ma ciągłości nauki, w strefach przyfrontowych połowa dzieci w wieku szkolnym nie ma dostępu do edukacji. W 2022 r. w porównaniu z rokiem 2018 dzieci miały aż 2,5 roku opóźnienia w czytaniu i 1,5 roku zaległości w matematyce.
W europejskich krajach przyjmujących uchodźców z Ukrainy tylko 40-50% dzieci jest zapisane do szkół.
4. Ucieczka i rozłąka
Ponad 5,9 mln ludzi (z czego 88% to kobiety i dzieci) uciekło do sąsiednich krajów w poszukiwaniu bezpieczeństwa (w Europie to najwięcej od czasów II wojny światowej!). Liczba osób przesiedlonych wewnątrz Ukrainy to 3,7 mln.
Dla dzieci to oznacza wyrwanie z domu i otoczenia, które znały i w którym czuły się bezpiecznie. Pobyt w nowym kraju oznacza konieczność odnalezienia się w nowym nieznanym środowisku i języku, rozłąkę z bliskimi, którzy zostają w kraju lub są na froncie.
Wojna bardzo zmieniła moje życie. Już nie chodzę do szkoły. Unikam miejsc, gdzie mogą być miny. Nie chodzę daleko na spacery, a latem już nie kąpię się w rzece jak dawniej. Przed wojną Izium było wspólnotą. Ludzie byli szczęśliwi i mili, a teraz nikogo już tu nie ma. Moi przyjaciele wyjechali
Bohdan, 11 lat
Pomagam
Jak pomaga UNICEF?
Od czasu eskalacji wojny dwa lata temu UNICEF rozszerzył swoją działalność w Ukrainie i obecnie jest obecny w Kijowie, Lwowie, Odessie, Dnieprze, Połtawie i Charkowie, aby zapewnić pomoc humanitarną i krytyczne wsparcie dzieciom i rodzinom.
W Ukrainie praca UNICEF koncentruje się na zapewnieniu dzieciom dostępu do opieki zdrowotnej, szczepień, wsparcia żywieniowego, ochrony, edukacji, bezpiecznej wody i urządzeń sanitarnych, ochrony socjalnej oraz zdrowia psychicznego i wsparcia psychospołecznego.
W krajach przyjmujących uchodźców z Ukrainy UNICEF współpracuje z rządami, gminami i partnerami lokalnymi w celu wzmocnienia krajowych systemów zapewniających wysokiej jakości usługi edukacyjne, zdrowotne i ochronne dzieciom uchodźców, jak również dzieciom marginalizowanym ze społeczności przyjmujacych uchodźców z Ukrainy.
Główne obszary pomocy UNICEF:
Opieka zdrowotna
UNICEF we współpracy z partnerami zapewnił wsparcie medyczne dla ponad 5 mln dzieci. Do lipca 2023 ponad 100 tys. dzieci zostało zaszczepionych przeciw odrze. Tysiące rodzin skorzystało ze wsparcia mobilnych zespołów zapewniających opiekę zdrowotną i wsparcie psychologiczne. W 2024 roku UNICEF będzie wspierać krajowe programy szczepień oraz - z pomocą mobilnych zespołów medycznych - zapewniać opiekę zdrowotną dzieciom na obszarach objętych działaniami zbrojnymi.
W krajach przyjmujących uchodźców skoncentrowaliśmy nasze działania na poprawie dostępu do publicznych systemów opieki zdrowotnej i wspieraniu lokalnego potencjału, z korzyścią dla uchodźców i społeczności, które ich przyjmują. W 2024 roku zamierzamy kontynuować i rozwijać te działania.
Ochrona i wsparcie psychologiczne
Dwa lata wojny odbiły się mocno na psychice najmłodszych, powodując u nich ogromną traumę. Dzieci pozbawione rodziny lub zaufanych dorosłych były w tym czasie bardziej narażone na przemoc, wykorzystywanie seksualne i handel ludźmi. Dlatego pomoc UNICEF w tym obszarze od początku była wielowymiarowa i obejmowała: zapobieganie przemocy ze względu na płeć, różne formy wsparcia psychologiczne (w tym opiekę indywidualną, platformy internetowe i informacyjne czy programy dla szkół).
W Ukrainie w 2022 r. zapewniliśmy dostęp do środowiskowej opieki psychologicznej i wsparcia psychospołecznego blisko 3 mln dzieci, młodzieży i opiekunów, a w 2023 r. – ponad 2,5 mln.
W krajach przyjmujących uchodźców UNICEF stworzył m.in. bezpieczne przestrzenie, w których dzieci mogą odpoczywać, bawić się, uczyć i otrzymywać niezbędne wsparcie.
Edukacja
Współpracujemy z rządem Ukrainy, aby odbudować zniszczone w czasie wojny szkoły oraz pomagamy organizować zajęcia wyrównawcze i edukację online. W ciągu 2 lat wojny zapewniliśmy dostęp do edukacji formalnej i nieformalnej 2,7 mln dzieci.
W krajach przyjmujących uchodźców, w tym w Polsce, ułatwiamy dzieciom integrację, zapewniając dostosowane do ich potrzeb wsparcie w nauce nowego języka, alternatywne możliwości nauki, a także miejsca, gdzie najmłodsi mogą się wspólnie uczyć i bawić oraz oni i ich rodzice otrzymują niezbędne wsparcie psychospołeczne.
Ponieważ ponad połowa dzieci już trzeci rok pozostaje bez formalnej edukacji, integracja w krajach przyjmujących uchodźców jest priorytetem UNICEF także na 2024 rok. Chcemy zapewnić pomoc każdemu dziecku, które jej potrzebuje.
Woda i infrastruktura sanitarna
Infrastruktura wodna i energetyczna mocno ucierpiały w atakach. Tylko wysadzenie tamy w Nowej Kachowce pozostawiło bez dostępu do bezpiecznej wody ponad milion ludzi.
W ciągu dwóch lat wojny we współpracy z partnerami zapewniliśmy dostęp do bezpiecznej wody ponad 10 milionom ludzi. Dostarczyliśmy potrzebującym rodzinom wodę butelkowaną, tabletki uzdatniające i zbiorniki na wodę oraz zestawy higieniczne. Nawiązaliśmy współpracę z 65 przedsiębiorstwami wodociągowymi w Ukrainie, pomagając m.in. w naprawach uszkodzonej infrastruktury, aby zapewnić ludziom nieprzerwany dostęp do wody i urządzeń sanitarnych.
UNICEF dostarcza przedsiębiorstwom wodociągowym środki chemiczne do oczyszczania wody kranowej. W samym Charkowie zapewniliśmy tym samym dostęp do czystej wody ponad 1 mln ludzi, w tym prawie 100 tys. dzieci.
Pomoc materialna
W ramach pomocy humanitarnej zapewniamy wsparcie umożliwiające przetrwanie rodzinom z dziećmi, które straciły dobytek i środki do życia.
W strefach zintensyfikowanych działań wojennych priorytetem stało się zapewnienie dziecięcych ubrań, butów, jedzenia i środków higienicznych. We współpracy z rządem Ukrainy, rządami krajów przyjmujących wojennych uchodźców i innymi kluczowymi partnerami UNICEF uruchomił też programy wsparcia finansowego (Humanitarian Cash Ttransfers - HCT), by odpowiedzieć na najpilniejsze potrzeby dzieci. Dotąd z tego wsparcia skorzystało 310 tys. rodzin z dziećmi.
W krajach przyjmujących wojennych uchodźców wsparcie finansowe w ramach HCT otrzymało 47,5 tys. rodzin. W Polsce prawie 40 tys. dzieci i opiekunów otrzymało wsparcie socjalne w postaci bonów, pomocy w zakwaterowaniu czy uzyskaniu zaświadczeń o niepełnosprawności.