WHO i UNICEF alarmują, że według najnowszych danych, w 2021 r. wystąpił największy od około 30 lat spadek poziomu szczepień dzieci na całym świecie. W ubiegłym roku 25 mln najmłodszych nie otrzymało ratujących życie szczepień.
Aby oszacować poziom szczepień dzieci na całym świecie najczęściej porównuje się zasięg szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP3). Niestety w latach 2019-2021 odsetek dzieci, które otrzymały trzy dawki szczepionki DTP3 spadł o 5 punktów procentowych, do poziomu 81 procent.
W rezultacie, tylko w 2021 r., 25 mln dzieci nie otrzymało jednej lub więcej dawek DTP3 w ramach rutynowych szczepień. To o dwa miliony więcej niż w 2020 r. i o sześć milionów więcej niż w 2019 r., co wskazuje na rosnącą liczbę dzieci zagrożonych wyniszczającymi chorobami, którym potrafimy zapobiegać.
Spadek poziomu szczepień był spowodowany wieloma czynnikami, w tym zwiększoną liczbą dzieci żyjących na obszarach konfliktów i kryzysów humanitarnych, gdzie dostęp do szczepień jest trudny, a także zwiększoną dezinformacją i problemami związanymi z COVID-19, takimi jak zakłócenia w dostępie do usług i w łańcuchu dostaw.
To czerwony alert dotyczący zdrowia dzieci. Jesteśmy świadkami największego spadku poziomu szczepień najmłodszych w tym pokoleniu. Jego ceną będzie utracone zdrowie i życie dzieci, powiedziała Catherine Russell, Dyrektor Generalna UNICEF. W ubiegłym roku spadek liczby szczepień uzasadnialiśmy zakłóceniami spowodowanymi pandemia COVID-19. Teraz jednak wciąż obserwujemy stały spadek poziomu szczepień, a COVID-19 nie jest wymówką. Albo szybko zaszczepimy miliony dzieci albo nieuchronnie będziemy świadkami kolejnych epidemii groźnych chorób.
18 z 25 mln niezaszczepionych dzieci to te, które w ciągu ostatniego roku nie otrzymały ani jednej dawki szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi. Większość z nich mieszka w krajach o niskich i średnich dochodach takich jak Indie, Nigeria, Indonezja, Etiopia czy Filipiny. Wprawdzie zasięg szczepień przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi spadł w każdym regionie świata, to jednak w Azji Wschodniej i Pacyfiku jest on najwyższy. Spadł aż o dziewięć procent w ciągu zaledwie dwóch lat. Z kolei globalny zasięg szczepionki przeciwko HPV, który udało się osiągnąć w 2019 roku został utracony. Obecnie wynosi on zaledwie 15 procent, co stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia kobiet i dziewcząt.
W 2021 r. społeczność międzynarodowa miała nadzieję, że będzie to rok, w którym nadgonimy programy szczepień wstrzymane podczas pandemii. Zamiast tego zasięg szczepionki DTP3 osiągnął najniższy poziom od 2008 r., co wraz ze spadkiem zasięgu innych podstawowych szczepień zepchnęło świat z drogi do osiągnięcia globalnych celów, w tym Celów Zrównoważonego Rozwoju.
Ten historyczny spadek poziomu szczepień ma miejsce w czasie, w którym drastycznie rośnie wskaźnik niedożywienia. Niedożywione dziecko ma już osłabioną odporność, więc pominięcie szczepienia może sprawić, że powszechne choroby wieku dziecięcego szybko staną się dla niego śmiertelne.
Zwalczanie pandemii COVID-19 powinno iść w parze ze szczepieniami przeciwko chorobom takim jak odra, zapalenie płuc czy biegunka, powiedział dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Dyrektor Generalny WHO. To nie jest kwestia albo-albo. Można zrobić i jedno, i drugie.
Niektórym krajom udało się powstrzymać spadek wyszczepialności. Uganda utrzymała wysoki poziom rutynowych szczepień, wdrażając jednocześnie program szczepień przeciwko COVID-19 chroniący najbardziej narażone grupy, w tym pracowników ochrony zdrowia. Podobnie Pakistan powrócił do poziomu szczepień sprzed pandemii dzięki zaangażowaniu rządu i wysiłkom włożonym w nadrobienie zaległości.
Aby osiągnąć uniwersalny poziom szczepień i zapobiec epidemiom, konieczne będzie włożenie ogromnego wysiłku i zintensyfikowanie działań. W ciągu ostatnich 12 miesięcy niewystarczająca liczba szczepień już zaowocowała epidemiami odry i polio, których można było uniknąć. Ta sytuacja podkreśla kluczową rolę szczepień w zapewnieniu zdrowia dzieciom, osobom dorosłym i całym społeczeństwom.
W 2021 r. poziom wyszczepialności jedną dawką szczepionki przeciwko odrze spadł do 81 procent, czyli do najniższego poziomu od 2008 r. To znaczy, że w ubiegłym roku 24,7 mln dzieci nie otrzymało pierwszej dawki szczepionki przeciwko odrze (o 5,3 mln więcej niż w 2019 r.). Kolejne 14,7 mln nie otrzymało potrzebnej drugiej dawki. Podobnie, w porównaniu z 2019 r., o 6,7 mln więcej dzieci pominęło trzecią dawkę szczepionki przeciwko polio, a 3,5 mln pominęło pierwszą dawkę szczepionki przeciwko HPV, która chroni dziewczęta przed rakiem szyjki macicy.
WHO i UNICEF współpracują z partnerami w celu realizacji globalnego programu szczepień 2030 (IA2030) oraz strategii dla wszystkich krajów, aby osiągnąć wyznaczone cele w zakresie zapobiegania chorobom dzięki szczepieniom.
Partnerzy zrzeszeni w IA2030 apelują do rządów państw o:
- zintensyfikowanie wysiłków na rzecz rutynowych szczepień i rozpowszechnienie informacji o szczepieniach;
- wdrożenie strategii mającej na celu budowanie zaufania do szczepień i przeciwdziałanie dezinformacji;
- zapewnienie inwestycji w usługi podstawowej opieki zdrowotnej, z wyraźnym wsparciem programów szczepień;
- zapewnienie zaangażowania politycznego w zwiększenie alokacji środków krajowych we wzmocnienie i utrzymanie szczepień w ramach POZ;
- priorytetowe traktowanie systemów monitorowania chorób, aby pozyskiwać niezbędne dane;
- zwiększenie inwestycji w badania w celu opracowania i udoskonalenia nowych i istniejących szczepionek.
