Każdemu dziecku, niezależnie od koloru skóry, wyznania czy pochodzenia, przysługują takie same prawa – prawa dziecka. Najważniejszym dokumentem dotyczącym praw dziecka jest Konwencja o prawach dziecka uchwalona w 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych i ratyfikowana przez Polskę w 1991 roku. Ten dokument stał się najszerzej ratyfikowanym traktatem praw człowieka w historii i przyczynił się do przemiany życia dzieci na całym świecie.
Prawa dziecka leżą u podstaw wszystkich działań UNICEF. Broniąc praw dziecka, realizujemy pięć ważnych celów, wokół których skupia się nasza misja.
Należą do nich między innymi prawo do życia, zdrowia, edukacji, zabawy, do prywatności, opieki, wyrażania własnych opinii, prawo do własnej tożsamości, języka, religii, do życia w bezpiecznym i niezagrażającym zdrowiu otoczeniu, prawo do ochrony przed przemocą, wyzyskiem, wykorzystaniem seksualnym czy niebezpieczną pracą. Dzieci mają także prawo do szczególnej ochrony w czasie wojny.
Konwencja o prawach dziecka jest dokumentem, który najpełniej opisuje prawa dzieci i obliguje państwo oraz jego instytucje do ich ochrony. Traktat podkreśla, że każdemu dziecku, niezależnie od wieku, płci, miejsca urodzenia, narodowości, religii i statusu społecznego, przysługują takie same prawa. Konwencja mówi też o tym, że dzieciństwo to szczególny czas, kiedy dzieciom należy pozwolić rosnąć, uczyć się, bawić i rozwijać.
Składająca się z 54 artykułów Konwencja określa, jakie prawa posiadają najmłodsi i jakie obowiązki mają wobec nich rządzący. Wszystkie prawa są jednakowo ważne i niezbywalne, co oznacza, że nie można ich dzieciom odebrać ani nie można się ich zrzec. Bez względu na rasę, płeć, narodowość, pochodzenie etniczne, religię lub status społeczny – każde dziecko zasługuje na szacunek i powinno być otoczone opieką. Dobro dziecka na pierwszym miejscu – to naczelna zasada i główny przekaz Konwencji.
Upowszechnianie wiedzy o prawach dziecka nie jest wymierzone przeciwko rodzicom. Zarówno rodzice, opiekunowie jak i nauczyciele powinni mieć świadomość, że prawa dziecka nie kolidują z prawami dorosłych, lecz się uzupełniają, a ponieważ dziecko nie jest w stanie samo zatroszczyć się o swoje prawa, potrzebuje szczególnej ochrony ze strony dorosłych.
Choć od uchwalenia Konwencji o prawach dziecka minęło ponad 35 lat, nadal w wielu miejscach na świecie prawa najmłodszych są naruszane – szczególnie w krajach ogarniętych wojną i dotkniętych kryzysami humanitarnymi. W takich przypadkach dobrostan, a nawet życie dzieci niejednokrotnie zależą od skuteczności pomocy społeczności międzynarodowej i organizacji pozarządowych, takich jak UNICEF.
Z najbardziej jaskrawymi przypadkami łamania praw najmłodszych mamy do czynienia w strefach wojen i konfliktów zbrojnych. Dzieci są tam:
- zabijane i okaleczane: stają się celami ataków i giną w wyniku działań zbrojnych;
- pozbawione dostępu do wody pitnej, żywności, opieki zdrowotnej i edukacji;
- wcielane do grup zbrojnych: zmuszane do udziału w walkach, wykorzystywane jako kurierzy czy nawet żywe tarcze;
- ofiarami przemocy seksualnej: dziewczęta i chłopcy są ofiarami gwałtów, wykorzystywania seksualnego i handlu ludźmi.
Zgłaszaj przypadki łamania praw dziecka: jeśli masz podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, nie wahaj się zgłosić tego na policję lub do odpowiednich służb.
Wspieraj organizacje zajmujące się ochroną praw dziecka: poprzez darowiznę, wolontariat czy podpisywanie apeli w obronie praw dzieci.
Edukuj: rozmawiaj z dziećmi o ich prawach i uświadamiaj dorosłym konsekwencje łamania tych praw.
Inicjatorem powstania Konwencji była Polska, która w 1978 roku przedłożyła Komisji Praw Człowieka ONZ pierwszy projekt. Prace nad finalnym kształtem dokumentu trwały ponad 10 lat. Ostatecznie Konwencja o prawach dziecka została uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1989 roku.
UNICEF jest jedyną organizacją wymienioną z nazwy w treści Konwencji o prawach dziecka, co podkreśla szczególną rolę tego, co robimy.
Pobierz Konwencję o prawach dziecka w wersji dla najmłodszych.
Dostęp do czystej wody to prawo każdego dziecka, dlatego budujemy systemy wodne, aby zapewnić zdatną do picia wodę społecznościom, które do tej pory jej nie miały. Jedną z sieci wodnych utworzyliśmy w wiosce Gandab we wschodnim Afganistanie, aby dzieci nie musiały chodzić do odległych źródeł, opuszczając lekcje w szkole i narażając się na niebezpieczeństwo.
Każde dziecko ma prawo do zdrowego rozwoju i równych szans. Niestety, w krajach ogarniętych wojną i dotkniętych kryzysami humanitarnymi wielu najmłodszych cierpi z powodu niedożywienia, które może doprowadzić do zahamowania wzrostu i rozwoju, a w skrajnych przypadkach – nawet do śmierci. Leczymy niedożywione dzieci, takie jak malutka Nana ze zdjęcia i zapewniamy im ratującą życie pomoc.
Każde dziecko ma prawo do nauki, dlatego wspieramy programy edukacyjne, takie jak Zarin Abad CBE prowadzony w prowincji Nangarhar we wschodnim Afganistanie, w którym bierze udział 350 uczniów. Wraz z partnerami zapewniamy wynagrodzenia i szkolenia dla nauczycieli, podręczniki i materiały do nauki, a także dostęp do toalet i stanowiska do mycia rąk.