UNICEF Polska – pomagamy dzieciom

Szanowni Państwo,

UNICEF Polska apeluje o pilne podjęcie zdecydowanych działań dla ochrony dzieci przed tragicznymi skutkami zanieczyszczenia środowiska i zmian klimatu. Ich zdrowie, życie i przyszłość są poważnie zagrożone!

Dzieci, aby mogły się prawidłowo rozwijać, potrzebują zdrowego i bezpiecznego środowiska. Niestety postępująca degradacja i skażenie środowiska oraz zmiany klimatu kosztują dziś najmłodszych utratę zdrowia oraz zagrażają ich życiu i przyszłości. Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, kontakt z toksycznymi substancjami, skażona woda i żywność, zaburzają rozwój fizyczny i psychiczny dzieci. Często nieodwracalnie uszkadzają ich organizmy i prowadzą do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Wraz ze zmianami klimatu dzieci coraz częściej są ofiarami klęsk żywiołowych, które nie tylko bezpośrednio zagrażają ich życiu, ale również prowadzą do długofalowych skutków, jak głód, niepokoje społeczne i konieczność migracji. Dzieci są najbardziej narażone na skutki degradacji środowiska i najdłużej borykać się będą z nasilającymi się problemami ekologicznymi, jednocześnie mając najmniejszą możliwość wpływania na bieg wydarzeń. Tymczasem spojrzenie w przyszłość zdecydowanie nie napawa optymizmem. Badania przeprowadzone w sześciu krajach o wysokim dochodzie pokazują, że prawie połowa młodych ludzi odczuwa niepokój związany ze środowiskiem w stopniu wpływającym na ich codzienne funkcjonowanie. Większość uważa, że rządy ich krajów zawiodły w kwestii środowiska. Dwie osoby na pięć, ze względu na kryzys klimatyczny, mają wątpliwości, czy w przyszłości zostaną rodzicami.

Zagrożenia środowiskowe już dziś dotykają dzieci na całym świecie. Najmocniej uderzają w dzieci najuboższe – zarówno lokalnie, jak i globalnie. Jednak poszkodowani są także najmłodsi w krajach najbogatszych. 

Obecnie w Europie zanieczyszczenie powietrza odpowiada za więcej zgonów niż tytoń. Z uwagi na niższy wzrost, mniejszą pojemność płuc i słabiej rozwinięty układ odpornościowy, szczególnie narażone są dzieci. Pośród krajów wysoko rozwiniętych Polska znajduje się tutaj w niechlubnej czołówce. Na 43 kraje, Polska pod względem czystości powietrza zajmuje 40 miejsce. Podobnie jest w przypadku skażenia niezwykle niebezpiecznymi dla dziecięcych organizmów pestycydami i zatruciem ołowiem. Co 10 dziecko w Polsce mieszka na terenach o wysokim ryzyku zanieczyszczenia pestycydami – pod tym względem gorzej jest jedynie w Czechach. Aż 260 tys. dzieci w Polsce ma podwyższony poziom ołowiu we krwi. „Problem” środowiskowy nie jest abstrakcyjnym pojęciem dotyczącym odległej przyszłości. Dotyka on dzieci tu i teraz.

Naprawienie szkód i niesprawiedliwości oraz realizacja środowiskowych praw dziecka wymaga pilnych i zdecydowanych działań politycznych na wszystkich szczeblach. Konieczna jest też skuteczna współpraca międzynarodowa oraz indywidualne zaangażowanie każdego z nas. Należy podjąć znacznie większy od dotychczasowego wysiłek, aby skutecznie chronić dzieci dziś i zapobiec najbardziej tragicznym skutkom zanieczyszczenia środowiska, z którymi dzieciom przyjdzie się mierzyć w przyszłości.

Apelujemy do władz krajowych, regionalnych i lokalnych o podjęcie następujących kroków:

1. Skoncentrowanie się na dzieciach teraz, ochrona przyszłości
Współczesne problemy środowiskowe kosztują dzieci utratę lat życia w zdrowiu. W większości przypadków – takich jak odpady i zanieczyszczenie – te same problemy, które w dłuższej perspektywie szkodzą naszej planecie, szkodzą także życiu dzieci. Rządy na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym muszą już dziś podejmować działania na rzecz poprawy środowiska, w którym żyją dzieci, poprzez zmniejszenie ilości odpadów, zanieczyszczeń powietrza i wody oraz zapewnienie wysokiej jakości mieszkań i obszarów, w których dzieci mogą żyć i rozwijać się.

2. Poprawa warunków życia dzieci najbardziej narażonych na zagrożenia
Pandemia COVID-19 ujawniła poważne nierówności zarówno między krajami, jak i wewnątrz nich. Dzieci z ubogich rodzin są zwykle bardziej narażone na szkodliwe działanie środowiska niż dzieci z rodzin bogatszych. To utrwala i potęguje istniejące niekorzystne warunki. Aby zmniejszyć nierówności, rządy i władze krajowe, regionalne i lokalne powinny w sposób priorytetowy traktować inwestycje mające na celu poprawę jakości warunków mieszkaniowych i bytowych dla najuboższych rodzin, tak aby wszystkie dzieci miały odpowiednie środowisko, w którym będą mogły dorastać.

3. Zapewnienie, aby polityka środowiskowa uwzględniała potrzeby dzieci
Rządy i decydenci powinni zadbać o to, by potrzeby dzieci były uwzględniane w procesie podejmowania decyzji. Dzieci są bardziej niż dorośli narażone na pewne zagrożenia środowiskowe, ponieważ ich ciała wciąż się rozwijają, a potrzeby, jakie mają w stosunku do środowiska, w którym żyją, są odmienne. Wszystkie kraje powinny zadbać o to, by polityka w tym zakresie uwzględniała potrzeby dzieci, zgodnie z Konwencją ONZ o prawach dziecka. Przykłady mogą pochodzić od tych rządów, które już wdrożyły ocenę wpływu praw dziecka na potrzeby wszystkich polityk, a także od licznych rządów, które obecnie starają się uczynić swoje środowiska bardziej przyjaznymi dla dzieci. Adaptacja do zmian klimatu powinna być również głównym celem działań zarówno rządów, jak i społeczności globalnej i to w różnych sektorach, od edukacji po infrastrukturę. Działania powinny być wrażliwe na potrzeby dzieci i obejmować budowanie ich zdolności adaptacyjnych.

4. Zaangażowanie dzieci, głównych interesariuszy przyszłości
Dzieci będą najdłużej borykać się z dzisiejszymi problemami ekologicznymi, ale mają też najmniejszą możliwość wpływania na bieg wydarzeń. Dorośli decydenci na wszystkich szczeblach, począwszy od rodziców, a skończywszy na politykach, powinni wysłuchać ich punktu widzenia i brać go pod uwagę przy tworzeniu polityki, która w sposób nieproporcjonalny wpłynie na przyszłe pokolenia. Dzięki parlamentom dziecięcym i młodzieżowym oraz zgromadzeniom obywatelskim, dzieci powinny mieć możliwość angażowania się w debaty i decyzje dotyczące środowiska, a także projektowania swojego najbliższego otoczenia.

5. Przyjmowanie globalnej odpowiedzialności, teraz i w przyszłości
Skutki zanieczyszczenia środowiska i zmian klimatycznych nie uznają granic państwowych. Zanieczyszczenia powietrza powstające w jednym kraju szkodzą krajom sąsiednim i całemu światu. Polityka i praktyki muszą chronić środowisko naturalne, które ma wpływ na dzieci. Rządy i przedsiębiorstwa, poprzez regulacje prawne i/lub zachęty, powinny określić i złagodzić swój globalny wpływ na środowisko. Rządy powinny już teraz podejmować skuteczne działania, aby wywiązać się z podjętych zobowiązań środowiskowych w ramach Celów Zrównoważonego Rozwoju, w tym do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku.