Wdrażanie i monitorowanie Konwencji o prawach dziecka
Konwencja o prawach dziecka powinna być głównym punktem odniesienia dla wszystkich rządów w ich działaniach dotyczących dzieci. Ratyfikując Konwencję, państwa zobowiązują się do podjęcia "wszelkich odpowiednich środków legislacyjnych, administracyjnych i innych" w celu pełnej realizacji zawartych w niej praw.
Przełożenie zasad dotyczących praw dziecka na praktykę wymaga konkretnych działań i realnego zaangażowania rządów poszczególnych państw.
Komitet Praw Dziecka ONZ
Głównym sposobem egzekwowania Konwencji jest stałe monitorowanie krajów sygnatariuszy przez niezależny zespół ekspertów, zwany Komitetem Praw Dziecka ONZ, który składa się z 18. ekspertów w dziedzinie praw dziecka, pochodzących z różnych krajów i systemów prawnych. Eksperci są nominowani i wybierani przez państwa strony, ale działają we własnym imieniu, a nie jako przedstawiciele swoich krajów.
Procedura sprawozdawcza
Rządy, które ratyfikują Konwencję lub jeden z jej Protokołów Fakultatywnych, są zobowiązane do składania Komitetowi raportów z implementacji Konwencji o prawach dziecka w danym kraju. Sprawozdania są przedkładane przez państwo w ciągu dwóch lat od ratyfikacji, a następnie regularnie co pięć lat.
Dokonując przeglądu sprawozdań państw, Komitet analizuje, w jakim stopniu rządy ustalają i spełniają standardy realizacji i ochrony praw dziecka określone w Konwencji lub Protokole Fakultatywnym. Wraz z regularnymi sprawozdaniami Komitet może zwrócić się o dodatkowe informacje lub sprawozdania uzupełniające.
Raport alternatywny organizacji pozarządowych
Organizacje pozarządowe odgrywają istotną rolę w podnoszeniu świadomości społecznej na temat Konwencji o prawach dziecka oraz wspieraniu jej wdrażania. Konwencja uznaje ten wkład poprzez zaproszenie ich do udziału w procesie sprawozdawczości i monitorowania, co stanowi wyjątek wśród traktatów dotyczących praw człowieka. Organizacje pozarządowe mają możliwość, samodzielnie bądź w koalicjach, przygotowania raportów alternatywnych do oficjalnych sprawozdań rządowych, które są rozpatrywane przez Komitet. Raport alternatywny jest uzupełnieniem raportu rządowego, często organizacje pozarządowe zwracają uwagę na problemy istotne z punktu widzenia przestrzegania praw dziecka, a pomijane w raportach rządowych.
Zalecenia Komitetu Praw Dziecka ONZ
Po przeanalizowaniu raportu rządowego oraz raportów alternatywnych, Komitet Praw Dziecka przedkłada rządom poszczególnych państw Zalecenia dotyczące wdrażania działań na rzecz pełniejszej implementacji Konwencji o prawach dziecka. Zalecenia te zostaną poddane przeglądowi w następnym procesie sprawozdawczym danego państwa. Komitet wzywa wszystkie szczeble administracji rządowej, aby wykorzystywały Konwencję jako punkt odniesienia przy kształtowaniu polityk i prawodawstwa.
Rola UNICEF w procesie monitorowania
Konwencja o prawach dziecka jest pierwszym traktatem o prawach człowieka, który przyznaje szczególną rolę w jego wdrażaniu wyspecjalizowanej agencji ONZ - UNICEF. Zgodnie z Konwencją, UNICEF ma prawo uczestniczyć w procesie raportowania, być obecny w trakcie obrad, gdy Komitet dokonuje przeglądu działań, podjętych przez rząd w danym kraju, służących implementacji Konwencji. UNICEF może zostać poproszony o wygłoszenie opinii eksperckiej, ale także o zaprezentowanie własnego raportu. Komitet może również zalecić rządowi danego państwa nawiązanie współpracy z UNICEF w kwestii wsparcia eksperckiego oraz technicznego we wdrażaniu zapisów Konwencji.
