Raport UNICEF “The State of the World's Children 2024” to próba odpowiedzi na pytanie, jak zadbać o przyszłość dzieci, w której ich wszystkie prawa będą respektowane. W raporcie omówiono trzy główne kierunki zmian, które będą miały wpływ na życie najmłodszych: transformację demograficzną, kryzys klimatyczny i środowiskowy oraz nowe technologie.
35-lecie Konwencji o prawach dziecka
35 lat temu, 20 listopada 1989 roku, z inicjatywy Polski, Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło jeden z najważniejszych dokumentów dotyczących praw człowieka – Konwencję o prawach dziecka.
Wyobrażając sobie lepszy świat, powinniśmy kierować się Konwencją o prawach dziecka. Ten przełomowy traktat zmienił życie milionów dzieci i nadal pozostaje naszym kompasem we wszelakich działaniach.
Zasady te mają dziś jeszcze większe znaczenie, ponieważ jesteśmy świadkami regresu ich przestrzegania - zwłaszcza w zakresie praw dziewcząt. Dziesięciolecia postępu są zagrożone, dlatego nasze zaangażowanie ma kluczowe znaczenie w wytyczaniu kursu do roku 2050 i lat późniejszych.
Więcej informacji znajdziesz na stronie prawadziecka.org.
Raport The State of the World's Children 2024 (SOWC 2024)
Zbliżamy się do końca pierwszej ćwierci XXI wieku, a raport The State of the World's Children 2024 (SOWC 2024) wybiega w przyszłość do roku 2050. Zawarte w nim dane i treści mogą posłużyć do odpowiedzi na pytanie, jak zadbać o przyszłość, w której prawa każdego dziecka są realizowane, a świat, w którym żyją, daje im szansę na przeżycie, zdrowy rozwój i osiągnięcie pełni swojego potencjału.
Raport SOWC 2024 omawia trzy główne i długofalowe kierunki zmian (megatrendy), które będą miały wpływ na życie dzieci do 2050 roku:
- transformację demograficzną
- kryzys klimatyczny i środowiskowy
- nowe technologie
Rozumiejąc te kierunki i ich wpływ na najmłodszych, możemy lepiej przygotować się na wyzwania i możliwości, które przed nami stoją. Opierając się na megatrendach i innych wskaźnikach społeczno-ekonomicznych, raport SOWC 2024 modeluje kilka potencjalnych ścieżek, które mogą ukształtować rzeczywistość dzieci do 2050 roku. Scenariusze te są możliwymi wynikami, a nie prognozami - przyszłość zależy od nas.
Obecne kierunki zmian demograficznych będą kształtować życie przyszłych pokoleń. Zanieczyszczenia, które dziś wprowadzamy do atmosfery, wpłyną na klimat, w którym przyjdzie im funkcjonować. Z kolei powstające technologie będą warunkować nie tylko sposób, w jaki młode osoby będą się uczyć, pracować i komunikować, ale także ich rzeczywistość.
Trzy megatrendy, które kształtują przyszłość dzieci
1. Transformacja demograficzna
Przewiduje się, że do 2050 roku globalna populacja dzieci ustabilizuje się na poziomie około 2,3 miliarda, czyli zbliżonym do obecnego. Ta liczba ukrywa jednak zmiany zachodzące w określonych regionach świata. Azja Południowa pozostanie jednym z obszarów o największej populacji dzieci, dołączy do niej także Afryka Wschodnia i Południowa oraz Afryka Zachodnia i Środkowa. Już teraz w tych regionach występuje problem z zaspokojeniem podstawowych potrzeb dzieci, które jednocześnie borykają się z poważnymi zagrożeniami klimatycznymi i brakiem odpowiedniej infrastruktury cyfrowej.
Zmiany demograficzne to zarówno szanse, jak i wyzwania.
Populacje dzieci w danych obszarach ulegną różnorodnym zmianom. Odsetek dzieci spadnie poniżej 40% w Afryce (z około 50% w 2000 roku), poniżej 19% w Azji Wschodniej, Europie Zachodniej, Ameryce Północnej i krajach o wysokim dochodzie, w tym w Australii, Republice Korei Południowej i Singapurze.
Zmiany te stwarzają możliwości i wyzwania. Niektóre regiony mogą skorzystać z „dywidendy demograficznej” - potencjalnego bodźca do wzrostu gospodarczego - wraz ze wzrostem liczby ludności w wieku produkcyjnym. W międzyczasie starzejące się społeczeństwa będą musiały zaspokoić potrzeby rosnącej populacji osób starszych, jednocześnie utrzymując usługi i politykę skoncentrowaną na dzieciach.
2. Kryzys klimatyczny i środowiskowy
Stoimy w obliczu kryzysu obejmującego całą planetę. Prawie połowa dzieci na świecie (około miliarda) żyje w krajach, które zostały sklasyfikowane jako stojące w obliczu wysokiego ryzyka powodowanego zagrożeniami klimatycznymi i środowiskowymi. Destabilizacja klimatu, załamania bioróżnorodności i powszechne zanieczyszczenie nasilają się na całym świecie. Dzieci mają do czynienia z bardziej nieprzewidywalnym i niebezpiecznym środowiskiem niż jakiekolwiek wcześniejsze pokolenie.
Prawie połowa dzieci na świecie żyje w krajach, które są narażone na wysokie ryzyko wystąpienia katastrof klimatycznych i środowiskowych.
Młode osoby są wyjątkowo podatne na te zagrożenia. Szczególnie szkodliwe jest dla nich zanieczyszczenie powietrza, które ma wpływ na ich zdrowie przez całe życie. Z kolei rosnące temperatury zwiększają populację komarów, rozprzestrzeniających wirus Zika oraz choroby takie jak malaria i denga. Powodzie zanieczyszczają zasoby wody, prowadząc do chorób, które są główną przyczyną śmierci dzieci poniżej 5 r.ż.
Ekstremalne warunki pogodowe ograniczają także produkcję żywności i dostęp do niej, zwiększając ryzyko braku bezpieczeństwa żywnościowego. Katastrofy będące konsekwencją zmiany klimatu mogą również wpływać negatywnie na zdrowie psychiczne dzieci.
Kryzys klimatyczny i środowiskowy oddziałuje na wiele innych aspektów życia dzieci, np. funkcjonowanie placówek edukacyjnych. Od 2022 roku 400 mln uczniów na całym świecie doświadczyło zamknięcia szkół z powodu ekstremalnych warunków pogodowych. Oprócz naruszania praw dziecka utrudniona edukacja hamuje wzrost gospodarczy. Zagrożenia klimatyczne i środowiskowe powodują również wysiedlanie dzieci z ich domów. W latach 2016-2023 62,1 mln dzieci zostało wewnętrznie przesiedlonych z powodu m.in. powodzi, burz, susz, pożarów.
Ochrona praw dzieci podczas tych kryzysów wymaga natychmiastowych działań w celu ograniczenia emisji, przejścia na czystą energię i wdrożenia adaptacji do zmian klimatu. Rządy i społeczność globalna muszą nadać priorytet dobru dzieci w polityce klimatycznej i działaniach mających na celu ochronę ich przyszłości.
3. Nowe technologie
Sztuczna inteligencja (AI), energia odnawialna nowej generacji i szczepionki mogą w przyszłości znacząco poprawić jakość życia dzieci. Aby wykorzystać zalety tych technologii i jednocześnie ograniczyć związane z nimi ryzyko, musimy zapewnić do nich sprawiedliwy dostęp, odpowiednie regulacje i projektowanie ukierunkowane na dzieci.
Cyfryzacja może wzmocnić pozycję najmłodszych. Pozwala im tworzyć, uczyć się i łączyć z przyjaciółmi, jednocześnie kładąc podwaliny pod ich przyszłe perspektywy ekonomiczne. Może jednak również narażać je na zagrożenia online, w tym wykorzystywanie seksualne i inne nadużycia.
Obecnie przepaść cyfrowa pozostaje wyraźna: prawie połowa młodych ludzi na świecie pozostaje offline z powodu ograniczeń infrastruktury, wysokich kosztów i innych barier. To cyfrowe wykluczenie grozi pogłębieniem istniejących nierówności, zwłaszcza w regionach o szybko rosnącej populacji dzieci (np. Afryka).
Wykluczenie cyfrowe grozi pogłębieniem istniejących nierówności, zwłaszcza w regionach o szybko rosnącej populacji dzieci.
Przełom w opracowywaniu szczepionek i zielone technologie dają nadzieję. Pandemia COVID-19 spowodowała intensyfikację inwestycji w badania w technologię mRNA, która może przyspieszyć rozwój nowych, ratujących życie szczepionek. Tymczasem innowacje w zakresie energii odnawialnej szybko zyskują udział w rynku i pomagają rozszerzyć dostęp do czystej energii.
Źródło: Raport UNICEF The State of the World’s Children 2024
