UNICEF Polska – pomagamy dzieciom

List otwarty Henrietty Fore, Dyrektor Generalnej UNICEF o tym, jak możemy zbudować lepszy świat dla każdego dziecka po pandemii COVID-19.

COVID-19 to pierwszy prawdziwie globalny kryzys, z jakim mamy do czynienia za naszego życia. Bez względu na to, gdzie żyjemy, pandemia dotyka każdego człowieka - przede wszystkim dzieci. Milionom brakuje dostępu do podstawowych usług zdrowotnych, edukacji i ochrony tylko dlatego, że urodziły się w ubóstwie lub z powodu pochodzenia etnicznego, religii lub rasy. COVID-19 pogłębił te nierówności, a społeczne, ekonomiczne i zdrowotne skutki pandemii będą odbijać się echem przez wiele lat. 

Nie czas jednak, aby powstrzymać się od działania. Rozpoczął się rok, w którym UNICEF świętuje 75. rocznicę powstania. Przypomnijmy, że organizacja powstała w samym środku innego historycznego kryzysu - po II wojnie światowej. W tamtych czasach łatwo można było zostać przytłoczonym skalą problemów, z jakimi borykały się dzieci w zniszczonym wojną świecie. Jednak zbudowaliśmy to, co wydawało się niemożliwe. Zbudowaliśmy nowe systemy opieki zdrowotnej i społecznej na całym świecie. Pokonaliśmy ospę prawdziwą i dziki wirus polio. Stworzyliśmy Organizację Narodów Zjednoczonych. 

Historia wzywa nas po raz kolejny. Podczas poprzednich wielkich kryzysów, od wojen światowych po pandemie, przywódcy zbierali się, aby negocjować umowy i pakty, w poszukiwaniu współpracy, pokoju, odbudowy.

Musimy zmobilizować cały świat, aby realizował konkretny plan ochrony naszych dzieci. To obietnica złożona przez nasze pokolenie następnym generacjom, aby inwestować w zdrowie i edukację, budować bardziej odporne systemy i usługi, które mogą dotrzeć do wszystkich dzieci oraz zapewnić, że cięcia budżetowe i spowolnienie gospodarcze nie będą im szkodzić. 

Musimy mieć jasność co do skali wyzwań, przed którymi stoją dzieci na świecie. Możemy jednak działać w duchu partnerstwa i solidarności, czerpiąc z doświadczenia, pełni ambicji i wiary w przyszłość. Nie chodzi tu o powrót do przeszłości. Dla setek milionów dzieci na całym świecie „normalność” nigdy nie była wystarczająco dobra. 

Oto pięć szans i pięć lekcji, które pozwolą na nowo zbudować lepszy świat dla każdego dziecka. Ich odzwierciedleniem jest głos młodych. 

Szansa pierwsza: Aby szczepionki działały, musimy zbudować zaufanie 

Coraz popularniejsza retoryka antyszczepionkowa naraża nas na ryzyko śmiertelnych chorób, które w dzisiejszych czasach powinny być już całkowicie wyeliminowane. Nikt nie powinien cierpieć z powodu chorób, na które mamy szczepionki. Nikt. 

– Ridhi, Tajlandia 

Historia i nauka mówią nam, że szczepionki są największą nadzieją na położenie kresu temu wirusowi i odbudowanie naszego życia. 

Jak przypomina nam Ridhi, istnieje realne ryzyko, że szczepionka przeciwko COVID-19 nie dotrze do wszystkich, którzy jej potrzebują. 

Niechęć do szczepień będzie miała ogromny wpływ na naszą zdolność do pokonania COVID-19. Badanie przeprowadzone wśród prawie 20 000 dorosłych z 27 krajów wykazało, że 1 na 4 osoby odmówiłaby przyjęcia szczepionki przeciwko COVID-19. Podobne badanie, przeprowadzone wśród Amerykanów, wykazało, że niejasne i niespójne informacje przekazywane przez polityków i urzędników zajmujących się ochroną zdrowia, mogą ograniczyć gotowość do szczepień. 

Tymczasem dezinformacja dotycząca szczepionek stała się wielkim biznesem. Antyszczepionkowcy w czasie pandemii zwiększyli liczbę zwolenników w internecie o co najmniej 20%. Według Avaaz, 10 największych portali internetowych szerzących dezinformację na tematy medyczne, miało prawie cztery razy więcej odsłon na Facebooku niż informacje z uznanych stron dedykowanych zdrowiu. Krótko mówiąc, tracimy grunt pod nogami w walce o zaufanie. Bez zaufania, każda szczepionka przeciwko COVID-19 będzie bezużyteczna. Dzięki globalnemu zasięgowi szczepionek przeciwko COVID-19 mamy teraz szansę, aby naprawdę dotrzeć z ratującymi życie szczepieniami do każdego dziecka. Światełko na końcu tunelu musi zabłysnąć dla wszystkich.

Co należy zrobić? 

Teraz, gdy świat opracował wiele szczepionek przeciwko COVID-19, możemy skierować uwagę na długą i trudną walkę o wyeliminowanie wirusa z naszej planety w sposób sprawiedliwy i uczciwy, docierając do wszystkich, w tym do najuboższych i najbardziej wykluczonych.

Już teraz prowadzone są prace przygotowujące do tego dnia. UNICEF jest partnerem w Advance Market Commitment Engagement Group w ramach COVAX Facility - globalnej współpracy mającej na celu zagwarantowanie sprawiedliwego i równego dostępu do szczepionek przeciwko COVID-19 na całym świecie. Naszym celem jest zapewnienie, aby żaden kraj, żadna rodzina i żadne dziecko nie zostały zepchnięte na koniec kolejki, gdy szczepionki będą dostępne. Osiągniemy to, wykorzystując naszą istniejąca infrastrukturę do transportu szczepionek nawet do najodleglejszych terytoriów. Rządy państw muszą współpracować, aby zapewnić, że szczepionki przeciwko COVID-19 będą dostępne i przystępne cenowo dla wszystkich krajów. 

Najważniejszym składnikiem każdej szczepionki jest jednak zaufanie. UNICEF prowadzi globalną kampanię mającą na celu budowanie poparcia społecznego i podnoszenie świadomości na temat wartości i skuteczności wszystkich szczepionek. 

Firmy technologiczne mają do odegrania ogromną rolę i podjęły już pierwsze ważne kroki w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się dezinformacji na swoich platformach. W październiku, Facebook ogłosił globalną politykę zabraniającą reklam zniechęcających do szczepień. Wkrótce potem YouTube rozprawił się z treściami antyszczepionkowymi, usuwając filmy zawierające błędne informacje na temat szczepionek przeciwko COVID-19. Ale można zrobić więcej. Media społecznościowe muszą podjąć kroki w celu oznaczenia i usunięcia treści, zniekształcających prawdę. 

Wahania dotyczące szczepień wykraczają daleko poza szczepionki przeciwko COVID-19. W 2019 roku WHO stwierdziła, że niezdecydowanie dotyczące szczepionek jest jednym z 10 największych zagrożeń dla zdrowia na świecie, a bez zaufania szczepionki są tylko drogimi fiolkami w gabinecie lekarskim. 

Szansa druga: Zmniejszenie przepaści cyfrowej może pomóc w zapewnieniu odpowiedniej jakości edukacji dla wszystkich

Myślę, że to może być idealny czas dla placówek edukacyjnych, aby wsłuchały się w głosy uczniów i znalazły sposoby na ulepszenie zaplecza dla nauki zdalnej. Nawet po pandemii, zdalne nauczanie może pozostać cennym narzędziem, dzięki któremu edukacja stanie się dostępna i elastyczna.

– Kamogelo, Republika Południowej Afryki 

Kamogelo ma rację. W szczytowym okresie zamykania szkół na początku 2020 roku, około 30% uczniów na świecie nie miało dostępu do zdalnego nauczania. W rzeczywistości, tylko nieco ponad połowa gospodarstw domowych w większości krajów na świecie ma dostęp do internetu. Dzieci wykluczone już teraz nie mają szans na dostęp do dobrej jakości edukacji. 

Fakt, że ponad 50% dziesięciolatków w krajach o niskich i średnich dochodach jeszcze przed ukończeniem szkoły podstawowej nie potrafi przeczytać i zrozumieć prostej historii, odzwierciedla globalny kryzys w nauce. Jeśli nie zniwelujemy przepaści cyfrowej, ta szybko rosnąca grupa młodych ludzi pozostanie w tyle. 

Pandemia COVID-19 uwydatniła to zagrożenie. Stoimy teraz przed jedyną w swoim rodzaju szansą podłączenia każdego dziecka i każdej szkoły do internetu oraz zapewnienia nowych narzędzi opartych na technologiach cyfrowych.

Co należy zrobić?

Po pierwsze i najważniejsze, rządy państw muszą nadać priorytet ponownemu otwarciu szkół i podjąć wszelkie możliwe środki bezpieczeństwa. Ta bardzo długa przerwa w nauce jest okazją do ponownego przemyślenia sposobu zapewnienia edukacji. 

Do końca 2021 roku zamierzamy dotrzeć do 500 milionów dzieci i młodych ludzi, a do 2030 roku do 3,5 miliarda. Wraz z dziesiątkami partnerów z sektora prywatnego i rządów państw chcemy podjąć szereg działań, od dostarczenia podręczników do odległych miejsc, po wspieranie edukacyjnych audycji radiowych i docieranie z edukacją do dzieci tam, gdzie mieszkają, w tym za pośrednictwem SMS-ów, grup na WhatsApp i podcastów. 

Dostępności narzędzi edukacyjnych musi towarzyszyć możliwość korzystania z nich. Aby zwiększyć możliwości dostępu do internetu, współpracujemy z partnerami publicznymi i prywatnymi w ramach inicjatywy GIGA. Jej celem jest zapewnienie dostępu do internetu każdemu dziecku, każdej społeczności i każdej szkole do 2030 roku. 

W ramach tej inicjatywy, rozpoczęliśmy niedawno globalne partnerstwo z firmą Ericsson. Celem współpracy jest , aby do końca 2023 roku pomóc w zidentyfikowaniu luk w dostępie do internetu w szkołach w 35 krajach. To ważny pierwszy krok w kierunku zapewnienia każdemu dziecku dostępu do nauki przez urządzenia cyfrowe.

Jak przypomina nam Kamogelo, wykorzystując moc rozwiązań cyfrowych w tym kluczowym momencie, możemy zrewolucjonizować naukę i rozwinąć niezbędne umiejętności pokolenia współczesnych dzieci.

Szansa trzecia: Pandemia COVID-19 zwróciła uwagę społeczną na stan zdrowia psychicznego młodych ludzi  

Dlaczego traktujemy zdrowie psychiczne tak, jakby nie było czymś ważnym? Dlaczego mówimy osobie w żałobie, że „po prostu przesadza z myśleniem”? Dlaczego stereotypowo postrzegamy osoby cierpiące na choroby psychiczne jako szalone?... Nadszedł czas, abyśmy odłożyli na bok stereotypy i zaakceptowali fakt, że zdrowie psychiczne jest tak samo ważne jak nasze zdrowie fizyczne.

– Tuuliikkaaa, Indie

Tuuliikkaaa ma rację: zdrowie psychiczne to poważna sprawa - równie ważna jak zdrowie fizyczne. Jest to szczególnie istotne w dzieciństwie i okresie dojrzewania, kiedy kładziemy fundamenty pod nasze zdolności poznawcze, inteligencję emocjonalną i odporność na stres. Pandemia uwidoczniła, jak bardzo narażone są w tym zakresie dzieci i młodzież. 

Pandemia COVID-19 wywróciła życie do góry nogami dzieciom na całym świecie, zakłócając wszystko, co znane: chodzenie do szkoły czy zabawy na świeżym powietrzu. Nakaz dystansu społecznego pozbawił nastolatki możliwości wzmacniania więzi rówieśniczych - tak istotnych w tym okresie życia. W przypadku dzieci dotkniętych przemocą, zaniedbaniem lub znęcaniem w rodzinie, zamknięcie w domach spowodowało pozostanie ze swoimi oprawcami - bez wsparcia, które normalnie znalazłyby w szkole, w dalszej rodzinie i społeczności. COVID-19 zakłócił lub wstrzymał świadczenie podstawowych usług w zakresie zdrowia psychicznego w 93% krajów na całym świecie. 

Skutki pandemii jeszcze bardziej pogarszają statystyki. Połowa wszystkich zaburzeń psychicznych rozwija się przed 15. rokiem życia, a 75% w okresie wczesnej dorosłości. Większość z 800 000 osób, które co roku umierają w wyniku samobójstwa, to ludzie młodzi, a samookaleczanie jest drugą główną przyczyną śmierci wśród dziewcząt w wieku 15-19 lat.

Niestety, zbyt wiele dzieci i młodych ludzi nie szuka pomocy z powodu stygmatyzacji i dyskryminacji związanej z zaburzeniami zdrowia psychicznego. Programy na rzecz wsparcia zdrowia psychicznego prawie wszędzie są niedofinansowane. W krajach o niskich dochodach na poprawę stanu zdrowia psychicznego przeznacza się mniej niż 1% budżetu służby zdrowia.

Pandemia jest jednak okazją do rozmowy i nauki o zdrowiu psychicznym zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci.

Co należy zrobić?

Młodzi ludzie, tacy jak Tuuliikkaaa, wołają o wsparcie, a my musimy wysłuchać głosów o ich obawach.

Niektóre rządy państw już to robią. W Bangladeszu, Gruzji i Indiach darmowe telefony zaufania zapewniają dzieciom istotną opiekę i wsparcie. Infolinia Childline w Indiach odebrała ponad 92 000 telefonów z prośbą o ochronę przed wykorzystywaniem i przemocą w ciągu pierwszych 11 dni zakazu przemieszczania się w związku z COVID-19. Stanowi to wzrost o 50%.

W Kazachstanie, który ma jeden z najwyższych wskaźników samobójstw wśród nastolatków na świecie, UNICEF uruchomił w kwietniu 2020 roku platformę do indywidualnego doradztwa online dla nastolatków oraz zapewnił szkolenia dla specjalistów zdrowia psychicznego. W ciągu zaledwie trzech miesięcy przeszkolono ponad 5000 szkolnych psychologów i specjalistów ds. zdrowia psychicznego. Inne programy w kraju promują działania na rzecz więzi społecznych wśród nastolatków poprzez grupy wsparcia i dyskusje z rodzicami.

Musimy zrobić więcej. Kraje muszą zainwestować w poprawę stanu zdrowia psychicznego, znacznie rozszerzyć usługi w zakresie zdrowia psychicznego i wsparcie dla młodych ludzi w społecznościach i szkołach. Należy również realizować programy wsparcia rodziców, aby zapewnić dzieciom otrzymanie w domu wsparcia i ochrony, których potrzebują.

Szansa czwarta: COVID-19 nie dyskryminuje, ale nasze społeczeństwa tak

Musimy odrzucić przekonanie, że jesteśmy bezsilni i uświadomić sobie, że jesteśmy potężni.

– Clover, lat 20, Australia

Pandemia koronawirusa dotknęła prawie wszystkich na naszej planecie, ale nie dotyka nas jednakowo. W wielu krajach pochodzenie etniczne, kolor skóry lub ubóstwo mogą sprawić, że będziesz bardziej narażony na skutki pandemii. Na przykład w Stanach Zjednoczonych, wśród ofiar COVID-19 co czwarty jest Afroamerykaninem mimo, że stanowią oni 13% populacji tego kraju.

Na całym świecie ci, którzy pracują na pierwszej linii frontu, osoby z mniejszości etnicznych oraz ubodzy, są nieporównywalnie bardziej narażeni na COVID-19 niż inni. Ryzyko zachorowania jest większe, ponieważ nie mają oni możliwości zachowania dystansu społecznego i rzadziej mają dostęp do leczenia. To sprowadza zagrożenie na nas wszystkich. Bogaty czy biedny, jeśli twój sąsiad jest chory – Ty również możesz zachorować. Ten kryzys nie skończy się dla nikogo, dopóki nie zakończymy go dla wszystkich.

Wskaźniki ubóstwa rosną w dramatycznym tempie. Szacuje się, że do końca 2020 roku na całym świecie liczba dzieci żyjących w ubogich gospodarstwach domowych wzrosła o 142 miliony. Najuboższe dzieci są nie tylko bezbronne wobec wirusa, ale mają również ograniczony dostęp do nauki zdalnej i urządzeń do mycia rąk. W przypadku dzieci żyjących na obszarach kryzysów humanitarnych, wyzwań jest jeszcze więcej. 

Dzieci są nie tylko dwa razy bardziej niż dorośli narażone na ubóstwo, ale są również bardziej narażone na jego nieodwracalne konsekwencje. Dzieci rzadko mają drugą szansę na dostęp do odpowiedniego poziomu edukacji lub do potrzebnej opieki zdrowotnej, która pozwoli im przetrwać i rozwijać się. Bez uruchomienia działań, konsekwencje mogą trwać latami.

Co należy zrobić? 

Jak stwierdza Clover, dzieci i młodzież nie są bezsilne. Musimy zapewnić każdemu dziecku możliwość realizacji pełnego potencjału, aby żadne z nich nie zostało pozostawione w tyle, niezależnie od płci, rasy, pochodzenia etnicznego czy religii. Potrzebujemy zaangażowania w walce z nierównościami i dyskryminacją. Jak powiedział w tym roku Sekretarz Generalny ONZ Antonio Guterres, potrzebujemy nie tylko nowej generacji polityki ochrony socjalnej, ale musimy stawić czoła głęboko zakorzenionej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne.

Zbyt wiele dzieci nie ma dostępu do podstawowych usług, które my uważamy za oczywiste. Na przykład czysta woda i mydło to podstawowe środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się COVID-19 i innych chorób. Innowacyjne pomysły, takie jak przenośne stacje mycia rąk, obsługiwane za pomocą pedału, aby zapobiec kontaktowi dłoni z innymi powierzchniami, zostały wprowadzone w ośrodkach zdrowia i szkołach w Ekwadorze oraz innych krajach, aby chronić dzieci przed wirusami i bakteriami.

Pomoc socjalna taka jak wsparcie finansowe gospodarstw domowych, może być kluczowym narzędziem nie tylko wspierającym rodziny w doraźnym utrzymaniu, ale także w długofalowym zwalczaniu nierówności. UNICEF współpracuje obecnie z rządami 115 państw, aby wspierać programy ochrony socjalnej w czasie COVID-19.

Doświadczenia z poprzednich kryzysów pokazały, że istnieją mocne argumenty przemawiające za priorytetowym traktowaniem sektora społecznego i usług socjalnych, nawet podczas recesji gospodarczej. Rządy państw muszą chronić wydatki na pomoc społeczną przed cięciami budżetowymi i zapewnić efektywne wykorzystanie swoich zasobów.

Szansa piąta: Zmiany klimatu to kryzys, który nie będzie czekał

Wiele się zmieniło, odkąd nie możemy swobodnie się przemieszczać i domagać się działań, ale to nie znaczy, że ruch klimatyczny został stłumiony… Nie można nas uciszyć. Kryzys klimatyczny wciąż trwa. Nie odszedł. Nie zmienił się.

– Vanessa, Uganda.

COVID-19 nauczył nas, że globalne problemy wymagają globalnych rozwiązań. Nikt nie cierpi bardziej z powodu zmiany klimatu niż dziecko. Dzieci są podatne na zmiany powietrza, którym oddychają, wody, którą piją i jedzenia, które spożywają. Dzieci są bardziej narażone na zagrażające życiu niedobory wody i pożywienia oraz na choroby przenoszone przez brudną wodę. Biorąc pod uwagę obecną tendencję, za 20 lat 1 na 4 dzieci na świecie będzie mieszkać na obszarach o ograniczonych zasobach wodnych. Jako dorośli jesteśmy odpowiedzialni za naszą planetę, którą zostawimy następnym pokoleniom.

Brak bezpośredniego przeciwdziałania zmianom klimatu tylko spotęguje nierówności. Szacuje się, że do 2050 r. łączna wartość szkód spowodowanych zmianami klimatu osiągnie 8 bilionów dolarów. Jeśli teraz nie podejmiemy działań, to w ciągu najbliższych 30 lat, ponad miliard ludzi będzie musiało opuścić swoje domy ze względu na kryzys klimatyczny, klęski żywiołowe i konflikty zbrojne.

Co należy zrobić? 

Musimy połączyć walkę ze skutkami pandemii COVID-19 z pilnymi podjęciem odważnych i działań, dotyczących przeciwdziałaniu zmianom klimatu i chroniących nasze środowisko.

Potrzebujemy skoordynowanych działań globalnych oraz rządowych programów, które będą traktować priorytetowo podejście niskoemisyjne. Rozwiązania znamy od dawna. To poprawa usług wodno-kanalizacyjnych, które byłyby odporne na klimat i klęski żywiołowe; budowa zielonych i bezpiecznych szkół; zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody; angażowanie młodzieży i naszych partnerów w działania na rzecz środowiska i zmian klimatu; opieka społeczna wspierająca osoby poszkodowane na skutek katastrof naturalnych, wywołanych zmianami klimatu; tworzenie systemów żywnościowych przyjaznych dla klimatu.  Jeśli nie zwiększy się inwestycji w tego typu rozwiązania, powrót do normalności po COVID-19 będzie o wiele trudniejszy. Wiele z tych rozwiązań ma korzystne efekty uboczne, a  także jest pożyteczne dla zdrowia i gospodarki.

W świecie, w którym 17 krajów co roku pobiera ponad 80% dostępnego zapasu wody, musimy na nowo stworzyć bezpieczne warunki dla życia dzieci. Lepsza koordynacja działań i współpraca w zakresie wspólnych zasobów wodnych mogą być szansą na budowę bardziej zrównoważonych miast oraz czystego i bezpiecznego środowiska.

Zapewnienie czystej wody 40% światowej populacji, która nie ma obecnie dostępu do czystej wody i urządzeń sanitarnych, może zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych, takich jak COVID-19. W XXI wieku nie ma dobrej wymówki, dla której nie możemy wyposażyć każdego gospodarstwa domowego, szkoły, szpitala i przychodni w czystą wodę i mydło.

Możemy podążać za przykładem młodych ludzi, takich jak Vanessa, którzy nie tylko apelują o zmiany, ale także działają na ich rzecz. Na przykład zwycięzca konkursu UNICEF COVID-19 Innovation Challenge w Nigerii, opracował rozwiązanie dla społeczności nieposiadających dostępu do czystej wody, wykorzystując panele słoneczne do budowy zrównoważonego systemu zaopatrzenia w wodę. Tego rodzaju rozwiązania są przydatne nie tylko w perspektywie krótkoterminowej, ale także w dłuższej perspektywie budują odporność społeczności i ograniczają szkodliwe emisje.

Ostatnie słowo... 

W liście otwartym, który napisałam w 2019 roku, przedstawiłam moje obawy i nadzieje dotyczące przyszłości dzieci i młodzieży. Nie wiedziałem, że rok później pandemia pokaże w dramatyczny sposób, jak uzasadnione są te obawy.

Zła wiadomość: kryzys trwa, a jego skutki gospodarcze pogłębiają się. Wciąż mamy przed sobą trudne dni. Recesja dziesiątkuje budżety państwowe oraz zaprzepaszcza szanse wynikające z dziesięcioleci rozwoju i postępu. Jeśli nie podejmiemy zdecydowanych i szybkich działań, skutki będą odczuwalne przez następne pokolenia.

Jest też dobra wiadomość. Możemy odwrócić niekorzystny trend, wykorzystując ten moment jako bezprecedensową okazję do przebudowy systemów dla dobra dzieci i młodzieży.

To wezwanie do działania na rzecz dzieci i młodych ludzi jest skierowane do polityków, przywódców religijnych, decydentów, osobistości świata kultury i sportu, właścicieli mediów oraz każdego z nas.

W roku, w którym UNICEF obchodzi swoją 75. rocznicę, działajmy na rzecz dzieci z nową energią i siłą. Wspierajmy najmłodszych w każdej sferze ich życia i pomagajmy w realizowaniu marzeń.

COVID-19 nie będzie ostatnim kryzysem ludzkości. Pracujmy więc ramię w ramię jako partnerzy i przyjaciele, abyśmy wyszli z tej pandemii silniejsi niż kiedykolwiek wcześniej.