Okres wchodzenia w dorosłość to dla nastolatka czas, kiedy rozwija swoją wyjątkową osobowość i poszukuje większej niezależności i odpowiedzialności. Młodzi ludzie coraz częściej kontaktują się z innymi za pośrednictwem mediów społecznościowych. W rezultacie mogą spędzać mniej czasu z rodziną, a więcej z przyjaciółmi, zarówno online, jak i poza domem. Jest to również czas kolejnych zmian fizycznych.
Przygotowaliśmy kilka wskazówek jak radzić sobie z zagrożeniami emocjonalnymi, behawioralnymi i zdrowotnymi, towarzyszącymi młodemu człowiekowi, które mogą mieć wpływ na resztę jego życia.
Czego doświadcza nastolatek w wieku 14-18 lat:
- gwałtownych zmian fizycznych, które mogą prowadzić do obaw związanych z ciałem - jego kształtem lub wagą
- problemów z odżywianiem
- zmienności nastrojów i lęku społecznego
- smutku lub depresji, które mogą prowadzić do niskiej samooceny lub innych problemów
Więcej niż tylko złe samopoczucie
Zły stan psychiczny w okresie dojrzewania może iść w parze z innymi zagrożeniami dla zdrowia, np. piciem alkoholu lub zażywaniem narkotyków, agresywnym zachowaniem czy aktywnością seksualną bez zabezpieczenia. Ponieważ wiele zachowań i nawyków przenosi się z okresu dojrzewania na życie dorosłe człowieka, bardzo ważne jest, aby wspierać nastolatków w wyborze bezpiecznych praktyk, które pomogą im zdrowo funkcjonować.
Jak rozpocząć rozmowę?
Być może dobrze dogadujesz się ze swoim nastoletnim dzieckiem, a może masz z tym problem. Niezależnie od tego, jak układają się w tym momencie wasze relacje, ważne jest, aby pokazać, że zawsze jesteś gotowy/-a pomóc dziecku w trudnych chwilach, okazując mu miłość i wsparcie.
Zapytaj, jak minął dzień - staraj się wykorzystywać okazje do rozmowy, np. podczas wspólnego przygotowywania obiadu. Zadawaj otwarte, jasne pytania, aby zrozumieć, jak się czuje. Możesz powiedzieć: „Czy mógłbyś/mogłabyś wyjaśnić, co masz na myśli mówiąc...” lub „Jak myślisz, jak byś się czuł/-a, gdyby...”. Pytaj o jego opinie, a także podziel się swoją, aby lepiej się zrozumieć.
Samookaleczenie
Jeśli obawiasz się, że twoje dziecko może się samookaleczać, delikatnie porusz ten temat i spróbuj dowiedzieć się, czy kiedykolwiek miało takie myśli. Warto rozpocząć od pytania o innych, a nie o nich, na przykład: „Niektórzy ludzie w twoim wieku robią sobie krzywdę, czy kiedykolwiek słyszałeś/-aś o tym od swoich znajomych?”. Zapewnij, że zawsze jesteś gotów/gotowa pomóc, na przykład: „Wiesz, że zawsze możesz ze mną porozmawiać o wszystkim”. Dzięki temu dziecko będzie wiedziało, że może się do ciebie zwrócić i że chcesz mu pomóc.
Co warto robić?
Twojemu nastoletniemu dziecku świat wydaje się nieprzewidywalny i może mieć trudności z poczuciem kontroli. Powiedz mu, że to rozumiesz. Dostrzegaj dobre i złe strony, chwal je za osiągnięcia, nawet te małe. Ten etap rozwoju to także czas na kreatywność i rozwój osobisty – porozmawiaj o tym ze swoim nastolatkiem. Monitoruj nawyki związane z korzystaniem z mediów i serwisów społecznościowych. Porozmawiaj ze swoim dzieckiem o czasie spędzanym online oraz o tym, jak chronić się przed nękaniem i prześladowaniem w sieci. Zapewnij go, że jeśli ma kłopoty lub popełniło jakiś błąd online, jesteś przy nim i możesz mu pomóc bez względu na wszystko. Otwarcie mów o własnych uczuciach. Pokazując dziecku, jak radzisz sobie ze stresem, będziesz dla niego przykładem. Opowiedz o tym, jak radziłeś/-aś sobie z problemami, będąc w jego wieku.
Czego nie należy robić?
- Nie kontroluj dyskusji i nie mów dziecku, co ma robić. Zapytaj, co możesz zrobić ty, aby mu pomóc i wspólnie znaleźć rozwiązanie.
- Nie prowadź rozmowy, gdy jesteś zły/-a. Odejdź, weź głęboki oddech i uspokój się - możesz kontynuować rozmowę później, gdy się uspokoisz.
- Nie angażuj się w walkę kto jest silniejszy. Zamiast się kłócić, spróbuj wczuć się w to, co frustruje twoje dziecko.
Pamiętaj: wszystko jest ze sobą połączone
Dobrą wiadomością jest to, że nastolatki są odporne, a trudne doświadczenia stanowią element dojrzewania i stawania się niezależnymi dorosłymi. Pomaganie nastolatkom w tworzeniu więzi ze społecznością szkolną, rodziną i przyjaciółmi sprzyja zdrowiu psychicznemu i zapobiega wielu negatywnym zachowaniom, takim jak zażywanie narkotyków czy przemoc.
Poświęć czas na znalezienie sposobów wspierania, zachęcania i angażowania nastolatka. Nie zawsze będzie to łatwe i może wymagać z Twojej strony cierpliwości i samokontroli, ale jest to osiągalne i zawsze warto podjąć taką próbę.
