W mijającym roku miliony dzieci doświadczały kryzysów humanitarnych, które łamały ich podstawowe prawa. Największym zagrożeniem dla ich bezpieczeństwa były i nadal są wojny, ponieważ wszędzie tam, gdzie dochodzi do przemocy, najmłodsi cierpią najbardziej. Od Strefy Gazy po Ukrainę, od Haiti po Sudan aż 460 mln dzieci w 2023 roku żyło w miejscach, gdzie trwały konflikty zbrojne.
W ciągu tego roku nowe i trwające konflikty zbrojne zbiegały się z niszczycielskimi kryzysami, w tym klęskami żywiołowymi, epidemiami chorób i rosnącym brakiem bezpieczeństwa żywnościowego. Gwałtowne zmiany klimatu nadal siały spustoszenie w życiu młodych ludzi, powodując długotrwałe susze, fale upałów, cyklony i powodzie. W wielu miejscach na świecie zagrożenia nakładały się na siebie i wzajemnie potęgowały.
W 2023 roku 2,4 mln dzieci w Sudanie Południowym i środkowym Sahelu doświadczało poważnego zaburzenia wzrostu spowodowanego brakiem dostępu do pożywienia, głównie przez trwające konflikty zbrojne i susze.
Podczas kryzysów humanitarnych dzieci głodują, chorują, odnoszą obrażenia, są wykorzystywane, tracą rodziny i przyjaciół. Niektóre są werbowane do walk zbrojnych lub przymusowej pracy. Wiele z nich jest wielokrotnie przesiedlanych, przez co tracą kontakt z bliskimi i ciągłość edukacji.
W tym artykule skupiamy się na kryzysach humanitarnych, które były najdotkliwszymi dla dzieci w 2023 roku.
Konflikt w Strefie Gazy
Szacuje się, że w Palestynie 3,1 mln osób potrzebuje pomocy humanitarnej, z czego 2,2 mln w Strefie Gazy i 900 tys. na Zachodnim Brzegu. Eskalacja konfliktu, która rozpoczęła się 7 października 2023 r., pogłębiła przedłużający się kryzys humanitarny. Trwające walki i zaostrzenie przemocy doprowadziły do śmierci tysięcy dzieci i kobiet. 160 porodów dziennie musiało odbywać się w ekstremalnych warunkach z powodu odcięcia szpitali od zasobów. Ponadto 1,8 mln osób, które są wewnętrznie przesiedlone (ponad 80% populacji w Strefie Gazy), boryka się z ograniczonym dostępem do podstawowych usług, takich jak bezpieczne źródła wody, elektryczność i opieka medyczna.
Wojna w Ukrainie
Trwająca wojna nadal stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia ukraińskich dzieci i ich rodzin. Ponad 3,7 mln osób wciąż pozostaje wewnętrznie przesiedlonych. W całej Europie przebywa ok. 6 mln ukraińskich uchodźców, z czego 88% to kobiety i dzieci. 5 mln osób złożyło wnioski o objęcie programami ochrony w krajach przyjmujących uchodźców. W wielu miejscach w Ukrainie zdrowie psychiczne dzieci, ich edukacja i dostęp do podstawowych usług, w tym opieki zdrowotnej, wody, elektryczności i ogrzewania, są nadal zagrożone. Najmłodsi są także bezpośrednio narażeni na przemoc.
Trzęsienia ziemi w Syrii i Turcji
6 lutego dwa niszczycielskie trzęsienia ziemi i liczne wstrząsy wtórne, nawiedziły północną Syrię i południową Turcję. Pozbawiły one życia i zdrowia tysiące osób, a miliony zostały bez dachu nad głową. Trzęsienia zniszczyły również szkoły, szpitale i infrastrukturę wodną, co dodatkowo pogorszyło sytuację ofiar kataklizmu. W najtrudniejszej sytuacji znalazły się dzieci w Syrii, które już wcześniej mierzyły się z następstwami mroźnej zimy i kryzysu ekonomicznego. Od 2011 roku żyją one w kraju ogarniętym wojną, gdzie każdy dzień to walka o przetrwanie.
Trudna sytuacja kobiet w Afganistanie
Kobiety i dziewczęta w Afganistanie nadal mają utrudniony dostęp do edukacji, są przesiedlane, nie mogą znaleźć pracy, a nawet korzystać z usług publicznych. Pogarszające się warunki życia kobiet w tym kraju powodują wykluczenia wzmacniające istniejące już wcześniej nierówności płci. Przyszłość, zdrowie i życie kobiet są zagrożone, co prowadzi do eskalacji potrzeb. W Afganistanie aż 23 mln osób potrzebuje pomocy humanitarnej, z czego ponad 12 mln to dzieci.
Cyklon Daniel w Libii
Po ponad 10 latach toczącego się konfliktu zbrojnego, dzieci w Libii dotknęła kolejna tragedia – cyklon Daniel. Uderzył on we wschodnią część kraju i pozbawił życia ponad 5 tys. Osób. 300 tys. dzieci ucierpiało z powodu następstw tego kataklizmu. Cyklon spowodował gwałtowną powódź w wielu miastach wschodniej Libii, co poza bezpośrednim zagrożeniem życia i zdrowia ograniczyło także dostęp do bezpiecznej wody pitnej i zwiększyło skalę niedożywienia oraz zakłóciło możliwość nauki i rozwoju.
Wojna domowa w Sudanie
Konflikt sprawił, że w Sudanie 25 mln osób potrzebuje pomocy humanitarnej – 14 mln z nich to dzieci. 6 mln osób zostało wewnętrznie przesiedlonych, z czego ponad milion przekroczyło granice kraju w poszukiwaniu bezpieczeństwa. 3 mln dzieci musiało opuścić swoje domy, co czyni Sudan miejscem największego kryzysu przesiedleńczego wśród dzieci na świecie.
Walka z malarią
Niemal co minutę na malarię umiera dziecko poniżej 5. roku życia.
W Afryce notowanych jest 95% wszystkich światowych przypadków zachorowań na malarię. Po programie pilotażowym w trzech krajach afrykańskich ponad 330 tys. dawek zatwierdzonej przez WHO szczepionki dotarło do Kamerunu. To historyczny krok na drodze do rozszerzenia dostępu do tych ratujących życie preparatów. W najbliższym czasie skala szczepień przeciwko malarii na kontynencie afrykańskim będzie się zwiększać. Plany wdrożenia szczepionki finalizowane są w Burkina Faso, Liberii, Nigrze i Sierra Leone, gdzie ma zostać dostarczonych dodatkowe 1,7 mln dawek.
Eskalacja przemocy w Demokratycznej Republice Konga
Demokratyczna Republika Konga jest krajem, w którym ONZ zarejestrował największą liczbę poważnych naruszeń praw dzieci na świecie.
15 mln dzieci doświadcza tragicznych skutków eskalacji konfliktu zbrojnego, nawracających epidemii chorób, endemicznej przemocy seksualnej i rosnących ograniczeń w dostępie do pomocy humanitarnej. Wszystko to zwiększa ich podatność na zagrożenia i podnosi wskaźnik umieralności wśród najmłodszych.
W całym kraju:
- 1,2 mln dzieci poniżej 5 r.ż. wymaga leczenia z powodu poważnego zaburzenia wzrostu;
- 6,6 mln dzieci nie ma dostępu do bezpiecznych źródeł wody i zaplecza sanitarnego;
- 4 mln kobiet i dzieci potrzebuje pilnego wsparcia i ochrony;
- 1,6 mln dzieci nie ma dostępu do edukacji.
Kryzysy klimatyczne w Azji Południowo-Wschodniej
Region Azji Wschodniej i Pacyfiku pozostaje najbardziej podatnym na katastrofy klimatyczne obszarem na świecie.
W 2023 r. mieszkańcy regionu doświadczyli cyklonów, powodzi, lawin błotnych, trzęsień ziemi, erupcji wulkanów i susz. El Niño, czyli zjawisko pogodowe, polegające na utrzymywaniu się ponadprzeciętnie wysokiej temperatury na powierzchni wody, prawdopodobnie zwiększy liczbę katastrofy, potęgując już i tak znaczący wpływ zmian klimatu na życie dzieci. Ponad 210 mln najmłodszych jest narażonych na cyklony, 140 mln na niedobór wody, a 120 mln na powodzie przybrzeżne.
Środkowy Sahel
Burkina Faso, Mali, Niger i kraje sąsiadujące (Benin, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Togo) doświadczają jednego z najszybciej rozwijających się kryzysów humanitarnych na świecie, który zagraża coraz większej liczbie dzieci. Poza konfliktami zbrojnymi, mieszkańcy Sahelu cierpią z powodu znaczących ograniczeń w dostępie do wody, spowodowanych zmianami klimatycznymi. Temperatury rosną tu znacznie szybciej niż średnia światowa, a opady deszczu są coraz bardziej nieregularne i intensywne, powodując powodzie, a te z kolei niszczą plony i powodują zanieczyszczenie źródeł wody pitnej. Wszystko to zmusza całe rodziny do migracji i ma negatywny wpływ na dobrostan dzieci. Liczbę osób przesiedlonych szacuje się obecnie na 123 tys., w tym 36 tys. dzieci. Wartości te mogą wzrosnąć, biorąc pod uwagę dynamikę trwających konfliktów w Burkina Faso, Mali i Nigrze.
Kryzys wodny w Rogu Afryki
Róg Afryki to region, w którego skład wchodzi Etiopia, Erytrea, Dżibuti i Somalia. W tych krajach ponad 20 mln dzieci potrzebuje pomocy humanitarnej. Dostęp do wody jest tutaj kluczowym aspektem. Setki tysięcy dzieci spożywa skażoną wodę, przez co zaraża się cholerą, a z powodu braku dostępu do opieki medycznej umiera. W Rogu Afryki każdego dnia rośnie liczba zachorowań na tę groźną chorobę przenoszoną drogą wodną.
Dostęp do czystej wody to podstawowe prawo każdego dziecka. Niestety szacuje się, że do 2030 roku połowa światowej populacji będzie doświadczała jej niedoboru.
Gangi terroryzują Haiti
Gangi sieją spustoszenie i terror nie tylko w stolicy Haiti, ale także w rolniczym regionie Artibonite. Niszczą dobytek rolników i przyczyniają się do eskalacji głodu oraz niedożywienia wśród mieszkańców kraju, a także do powrotu epidemii cholery. Akty przemocy spowodowały wzrost skali przymusowych przesiedleń. Opuszczający swoje domy mieszkańcy Haiti nie mogą liczyć na ochronę przed grupami zbrojnymi oraz dostęp do podstawowych usług. Sytuacja humanitarna jest krytyczna. Tylko w tym roku w kraju wsparcia potrzebowała rekordowa liczba 3 mln dzieci.
Ten rok był naznaczony wieloma nowymi i powracającymi kryzysami humanitarnymi. Jednak nie możemy zapominać, że działając wspólnie, możemy przywracać dzieciom nadzieję i chronić je m.in. przed chorobami, przemocą i wykorzystywaniem, a także zapewnić podstawowe usługi, takie jak opieka zdrowotna, edukacja i dostęp do czystej wody.
