UNICEF Polska – pomagamy dzieciom

Testament – niezależnie od formy – można odwołać albo zmienić. W tym celu należy złożyć niebudzące wątpliwości oświadczenie. Jak można odwołać albo zmienić testament?

Czy można odwołać lub zmienić testament?

Sporządzić testament można na każdym etapie swojego życia. Zwłaszcza jeśli zdecydujemy się na ten krok w młodym wieku, może się zdarzyć, że będziemy jeszcze chcieli w przyszłości zmodyfikować naszą ostatnią wolę. Zastanawiasz się, czy można zmienić testament?

Dobra wiadomość jest taka, że nie ma co do tego przeciwwskazań. Zmienić albo odwołać testament możesz bez ograniczeń. Najważniejsze jest, aby dokonać tego skutecznie, zgodnie ze swoją wolą i obowiązującymi przepisami. Nie ma różnicy, czy sporządziłeś testament własnoręczny czy notarialny. Pierwszy rodzaj może odwołać drugi i na odwrót. 

Kto może zmienić bądź odwołać testament?

Kwestię uprawnienia do zmiany bądź odwołania testamentu reguluje kodeks cywilny. W artykule 944 § 1 k.c. wskazano, że może tego dokonać każdy, kto sporządził testament, o ile ma pełną zdolność do czynności prawnych. Co to oznacza w praktyce? Testator, czyli spisujący testament, musi być pełnoletni, w pełni władz umysłowych i nieubezwłasnowolniony.

Jeśli dana osoba spisała testament w wieku 40 lat, a w wieku 70 lat zachorowała na demencję i została z tego powodu ubezwłasnowolniona całkowicie, a więc utraciła pełną zdolność do czynności prawnych, nie będzie już mogła odwołać albo zmienić swojego testamentu. Takie uregulowanie ma zapewnić, że decyzje co do ostatniej woli będą podejmowane w pełni świadomie. Dlatego warto co 10 lat przeczytać swój testament i zobaczyć, czy przybył majątek, który chcemy komuś zapisać, albo czy w naszym życiu pojawia się osoba, którą chcemy uwzględnić w swojej ostatniej woli.

Przyczyny zmiany lub odwołania testamentu

Przyczyny zmiany lub odwołania testamentu mogą być różne. Od prostej zmiany decyzji co do podziału swojego majątku po śmierci, przez narodziny wnuków czy śmierć powołanych do spadku w pierwotnym testamencie, na konfliktach kończąc. 

Testament daje możliwość zapisania wnukom części lub całości spadku. Gdy testamentu nie ma, ustawowe dziedziczenie dotyczy jedynie dzieci, a wnuków już nie. Jeśli chcesz je obdarować spadkiem, albo jeśli chcesz kogoś wydziedziczyć, możesz to zrobić jedynie w testamencie. Jeśli chcesz dokonać modyfikacji pod kątem zachowku, zapoznaj się z informacjami, klikając tu. 

Powody zmiany nie wpływają jednak na uprawnienie co do zmiany testamentu, która może być dokonana praktycznie zawsze, z zastrzeżeniem informacji wskazanych powyżej. 

Jak dokonać zmian w testamencie lub go odwołać?

Odwołać albo zmienić testament możesz na kilka sposobów. Ważniejsza od podjętych czynności jest twoja rzeczywista wola. Warto jednak zadbać o to, aby oświadczenie było jasne i nie budziło wątpliwości. 

Odwołanie lub zmiana testamentu własnoręcznego

Sposoby odwołania testamentu są różne. Oświadczenie może być dokonane zarówno w sposób wyraźny, jak i dorozumiany. Oświadczenie wyraźne ma miejsce, gdy testator sporządzi jasne oświadczenie – np. w nowym testamencie – w którym wskaże „Odwołuję swój testament z dnia 2 lutego 2018 roku w całości”  lub „Odwołuję postanowienie dotyczące dziedziczenia mieszkanie na ul. Karowej 1/15 w Kielcach. Zapisuję je mojej wnuczce Annie Kowalskiej, nr PESEL…”. Z odwołaniem dorozumianym mamy z kolei do czynienia na przykład wtedy, gdy testator pozbawi testament cech, od których zależy jego ważność (np. zamaże własnoręczny podpis). 

Jedną z najbardziej popularnych form odwołania jest sporządzenie nowego testamentu. Dla jasności warto w nim zastrzec, że odwołujesz wszystkie poprzednie. Możesz jednak również odstąpić od dokonywania nowego podziału testamentu i poprzestać na złożeniu oświadczenia o odwołaniu ostatniej woli. 

Jeśli chcesz zmienić testament wystarczy, że wskażesz, o które jego postanowienia chodzi. Odwołaniu ulegają bowiem tylko te części nowego testamentu, których nie da się pogodzić z poprzednimi. Testament własnoręczny możesz również zniszczyć bądź pozbawić cech, od których zależy jego ważność (np. przekreślić, zamazać, oderwać podpis itp.). W przypadku testamentu notarialnego byłoby to niemożliwe, ponieważ testator dysponuje jedynie jego kopią – oryginał znajduje się w kancelarii notarialnej bądź Notarialnym Rejestrze Testamentów. Takie rozwiązanie jest jednak w każdym przypadku ryzykowne, ponieważ aktualnie zdarzają się już sytuacje, w których sądy przyznają spadek na podstawie zdjęć testamentu. 

Odwołanie lub zmiana testamentu notarialnego

Zasady zmiany i odwołania testamentu notarialnego są podobne jak w przypadku testamentu własnoręcznego. Musisz jedynie pamiętać, że samo zniszczenie dokumentu obejmującego ostatnią wolę może nie być wystarczające, ponieważ w domu masz najczęściej jedynie odpis aktu notarialnego. Nawet jeśli się go pozbędziesz, w kancelarii bądź w Notarialnym Rejestrze Testamentów pozostanie jego oryginał (bądź ewentualnie inna kopia). 

Odwołanie testamentu – wzór

Odwołać testament możesz sporządzając nowy, którego nie da się pogodzić z poprzednim. Możesz jednak również zaniechać nowych rozrządzeń i poprzestać na złożeniu oświadczenia jak w przykładzie poniżej. 

Rumia, dnia 18 marca 2018 roku

Odwołanie testamentu

Ja, Maria Sęp, urodzona 7 maja 1960 roku,  nr PESEL …. ,odwołuję w całości swoją ostatnią wolę wskazaną w testamencie notarialnym z dnia 18 stycznia 2019 roku. 

Maria Sęp (podpis własnoręczny)

Zmiana testamentu – wzór

Jeśli nie chcesz niweczyć wszystkich postanowień poprzedniego testamentu, skorzystaj z poniższego wzoru i ogranicz się do zmiany ostatniej woli. 

Sopot, dnia 13 grudnia 2020 roku

Testament

Ja, Anna Nowak, urodzona 3 grudnia 1980 roku, nr PESEL …, zmieniam swoją ostatnią wolę wskazaną w testamencie własnoręcznym z dnia 5 lutego 2015 roku w ten sposób, że zamiast syna Jana Nowaka do ½ spadku po mnie powołuję moją wnuczkę Barbarę Nowak, nr PESEL …. 

Anna Nowak (podpis własnoręczny)

Kto dziedziczy majątek spadkodawcy po odwołaniu testamentu?

Jeśli odwołasz testament, utraci on swoją moc. Z tego powodu nie będzie możliwe ustalenie kręgu spadkobierców na jego podstawie. Jeśli testator sporządzi nowy dokument uwzględniający jego ostatnią wolę, dojdzie do dziedziczenia na tej podstawie. 

Brak podjęcia dodatkowych działań ze strony spadkodawcy i pozostanie jedynie przy odwołaniu testamentu sprawi, że dziedziczenie testamentowe zostanie zastąpione przez dziedziczenie ustawowe. W takim wypadku wiążący będzie porządek wskazany w ustawie. Uprzywilejowuje on w szczególności najbliższych członków rodziny, dlatego warto zapoznać się z nim i świadomie podjąć decyzję, czy taki podział majątku będzie zgodny z naszą wolą. Tylko testament daje możliwość podzielenia majątku wedle twojej woli i uwzględnienia dalszych krewnych czy przyjaciół. Pamiętaj, że w testamencie możesz również powołać do spadku organizację charytatywną taką jak UNICEF i dzięki temu uratować życie dzieci.